Słownik pojęć śląskich - lista najważniejszych wyrażeń gwarowych
Gwara śląska, zwana również śląszczyzną, to dialekt używany głównie na terenie Górnego Śląska w Polsce. Jest to odmiana języka polskiego, która posiada wiele cech fonetycznych, gramatycznych i leksykalnych odróżniających ją od standardowego polskiego.
W gwarze śląskiej występują charakterystyczne cechy, takie jak np. zamiana spółgłoski "sz" na "s", zamiana "rz" na "z", zamiana "ć" na "c", czy też dodawanie końcówki "-y" do rzeczowników w liczbie mnogiej. Ponadto, gwara śląska posiada swoje specyficzne słownictwo i zwroty, które różnią się od polskiego.
Warto zaznaczyć, że gwarę śląską można spotkać w różnych odmianach, w zależności od regionu Górnego Śląska. Niektóre z tych odmian różnią się od siebie w zakresie wymowy, słownictwa i gramatyki.
- ajzynbaniok - kolejarz
- ajzynblat - brzeszczot
- antryj - przedpokój
- ajntopf - potrawa jednogarnkowa
- aszynbecher - popielniczka
- batki - kąpielowki
- bajzel - nieporządek
- bajtel - synek
- banhof - dworzec kolejowy
- beczeć - płakać
- byfyj - kredens
- biksa - puszka
- bonclok - duży garnek gliniany
- brecha - łom
- cera - córka
- chałpa - dom
- chuchro, chucherko - mały i chudy człowiek
- cigarety - papierosy
- cug - pociąg
- cycenhalter - biustonosz
- cześnie - czereśnie
- ćma - ciemno
- dekiel - przykrywka (garnek), zasuwa (hydrant na ulicy)
- doczkać - zaczekać
- dżwjyrze - drzwi
- fajrant - koniec pracy / dniówki
- fanzolić - gadać głupoty
- fara - probostwo
- farmazony - głupoty
- frela - dziewczyna
- fuzekle - skarpety
- galotki - spodeńki
- galoty - spodnie
- gańba - wstyd
- gatert - galareta mięsna
- gelynder - poręcz
- gruba - kopalnia
- halba - pół litra wódki
- haja - awantura
- hajer - górnik
- ja - tak
- kafyj - kawa
- kaj - gdzie
- kanciapa - pomieszczenie na narzędzia
- kiery - który
- kieryndy - którędy
- krepel - pączek
- lacie - papcie
- lotać - biegać
- lónty - odzież
- lufbiksa - wiatrówka
- luft - powietrze
- łobibok - człowiek, który nic nie robi
- łonaczyć - robić cos niedookreslonego
- mamlas - niezdara
- maras - brud
- miglanc - spryciarz
- nudle - makaron
- nudel kula - wałek do ciasta
- oblyc sie - ubrać się
- obrychtować - uporządkować
- obsztalować - zamówić
- opa - dziadek
- po ćmoku - po ciemku
- pukeltasza - tornister
- Rajch - Niemcy
- rzić - tyłek
- sagi - nagi
- smrek - świerk
- starziki - dziadkowie
- szczewiki - buty
- ściepać - zrzucić
- tyj - herbata
- umaraszony - wybrudzony
- wachować - pilnować, strzec
- wiela - ile
- wyciepać - wyrzucić
- zicherka - agrafka
- zwyrtać sie - obracać się
- zymft - musztarda
- żymła - bułka
